فهرست مطلب
مقدمه:
این مقاله به بررسی انواع حسابها در حسابداری میپردازد و تأکید بر اهمیت تفکیک حسابهای دائمی و موقت در پایان دوره مالی دارد. حسابهای دائمی به عنوان حسابهایی که در پایان دوره باز نمیشوند و ماندهگیری از آنها به دورههای مالی بعدی منتقل میشود، دربرابر حسابهای موقت که در پایان دوره بسته میشوند، مورد بررسی قرار میگیرند. تفکیک این دو نوع حساب باعث شفافیت و دقت بیشتر در گزارشهای مالی میشود.
حسابداری یکی از وظایف حسابدار است که اطلاعات مالی را به صورت سازماندهی شده ارائه میدهد. در این راستا، حسابها به دو دسته دائمی و موقت تقسیم میشوند که هر کدام وظیفهها و اهمیت خود را دارند.
همانند نامشان نشان میدهد، به صورت دائمی باز میمانند و ماندهگیری از آنها به دورههای مالی بعدی منتقل میشود. این حسابها اغلب به عنوان ابزاری برای نظارت بر عملکرد مالی بلند مدت و ایجاد پایگاهی استوار برای ترازنامه شرکت عنوان میشوند.
به عنوان حسابهایی که در پایان دوره بسته میشوند و مانده آنها به سود یا زیان دوره تعلق میگیرد، نقش مهمی در گزارشگیری از عملکرد مالی کوتاه مدت دارند.
حسابهای دائمی، از زمان تاسیس یک سازمان، ماندهگیری دارند و اطلاعات مالی مربوط به داراییها، بدهیها و سرمایه مالک را فراهم میکنند. انتقال مانده حسابهای دائمی به دورههای مالی بعد نقش بسیار حیاتی در استمراری بودن عملکرد مالی و شفافیت گزارشات دارد.
دفتر کل حاوی حسابهای دائمی و موقت است که تأثیر مستقیمی بر صورتهای مالی دارد. حسابهای دائمی به عنوان عناصر اصلی ترازنامه شناخته میشوند و مانده آنها در پایان هر دوره مالی به دوره بعد منتقل میشود. حسابهای دائمی عمدتاً حاوی اطلاعات مربوط به داراییها، بدهیها و سرمایه مالک است.
حسابهای دائمی از زمان تأسیس یک سازمان ایجاد میشوند و با پایان هر دوره مالی، مانده آنها به دوره بعد انتقال مییابد. این حسابها به عنوان حسابهای واقعی یا حسابهای ترازنامهای نیز شناخته میشوند. تفکیک حسابهای دائمی از حسابهای موقت از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا این تفکیک به سازمانها کمک میکند تا به صورت دقیقتر اطلاعات مالی خود را مدیریت کنند و از شفافیت بیشتری در گزارشهای مالی برخوردار شوند.
حسابهای دارایی (Assets)، حسابهای بدهی (Liabilities) و حساب سرمایه (Owner’s Capital) از جمله حسابهای اصلی در دفتر کل حسابداری هستند. در پایان هر دوره مالی، برای انتقال این حسابها به دوره مالی بعد، اقلام حساب دارایی با ماهیت بدهکار به حساب بستانکار و اقلام حساب بدهی و سرمایه با ماهیت بستانکار به حساب بدهکار منتقل میشوند.
حسابهای موقت به حسابهایی اطلاق میشود که مانده آنها در پایان هر دوره مالی به دوره مالی بعد منتقل نمیشود. واژه “موقت” نشاندهنده محدودیت زمانی این حسابها است. حسابهای موقت تنها به منظور طبقهبندی و محاسبه تغییرات در حساب حقوق صاحبان سرمایه در طول یک دوره مالی افتتاح میشوند.
حسابهای موقت در طول دوره مالی تنها افزایشها را نشان میدهند و قادر به نمایش کاهشها نیستند. در پایان دوره مالی، این حسابها بسته میشوند و مانده آنها به حسابهای دائمی منتقل میگردد. در ترازنامه، حسابهای موقت نمایش داده نمیشوند، اما تفاوت بین درآمد و هزینه (سود یا زیان خالص) و همچنین برداشت مالک در صورت سرمایه در آنها معلوم میشود.
حسابهایی که در گزارش صورت سود و زیان نمایش داده میشوند، به عنوان حسابهای موقت شناخته میشوند. این حسابها شامل حسابهای درآمد، هزینه و برداشت میباشند.
حسابهای درآمد و هزینه که در این گروه وارد میشوند، تأثیر مستقیمی بر سرمایه مالک دارند. به عبارت دیگر، کسب درآمد باعث افزایش سرمایه مالک میشود، زیرا درآمد به سرمایه افزوده میشود. به عکس آن، وقوع هزینهها باعث کاهش سرمایه مالک میشود، زیرا هزینهها از سرمایه کل کم میشوند.
این حسابها علاوه بر تأثیر بر سرمایه مالک، نقش مهمی در نمایش سود یا زیان خالص دوره مالی ایفا میکنند. همچنین، حساب سود و زیان نیز به عنوان یک واحد مختصر و مفید به منظور ارائه تصویری سریع از عملکرد مالی در یک دوره مشخص استفاده میشود.
داراييها | بدهيها | سرمايه | درآمد و فروش | هزينه و خريد | |||||
دائم | دائم | دائم | موقت | موقت | |||||
افزايش | كاهش | افزايش | كاهش | افزايش | كاهش | افزايش | كاهش | افزايش | كاهش |
بدهكار | بستانكار | بستانكار | بدهكار | بستانكار | بدهكار | بستانكار | بدهكار | بدهكار | بستانكار |
حسابهای مختلط، یک گروه از حسابها در حسابداری هستند که شامل مجموعهای از حسابهای دائمی و موقت میشوند. در بسیاری از تعاریف حسابداری، به این نوع از حسابها اشاره نمیشود. این حسابها در پایان دوره مالی ممکن است یا به حساب موقت تبدیل شوند یا به حساب دائم، به تبع طبیعت و ماهیت آنها.
در حالت عمومی، حسابهای مختلط نمونههایی مانند حسابهای پیش پرداخت اجاره یا حسابهای پیش پرداخت درآمد را شامل میشوند. این حسابها در پایان دوره مالی ممکن است به حسابهای دائمی یا حسابهای موقت تبدیل شده و مانده آنها متناسب با ماهیت نهایی آنها تغییر میکند.
بستن حسابها در حسابداری به معنای صفر کردن مانده حسابها در پایان دوره مالی است. این عمل به وسیله بستانکار کردن مانده آخر حسابهای دارای مانده بدهکار و یا بدهکار کردن مانده آخر حسابهای دارای مانده بستانکار انجام میشود. این فرآیند برای ایجاد تراز صفر در آغاز دوره مالی بعدی و برای اطمینان از دقت گزارشهای مالی انجام میشود.
برای مشخص نمودن سود و زیان دوره مالی، انتقال مانده حسابهای دائم به دوره مالی بعد، صدور سند افتتاحیه، و بستن حسابها، مراحل زیر را دنبال میکنیم:
1. بستن حسابهای موقت:
– مانده همه حسابهای موقت (درآمد، هزینه، برداشت) با یک حساب دائمی به نام “سود یا زیان خالص” یا “حساب سود و زیان” بسته میشود.
– این کار با بستانکار کردن مانده حسابهای درآمد و هزینه و بدهکار کردن مانده حساب برداشت انجام میشود.
2. مشخص نمودن سود یا زیان:
– اگر مانده حساب سود و زیان خالص بدهکار باشد، این موضوع نشاندهنده سود خالص است؛ اگر بستانکار باشد، نمایانگر زیان خالص است.
3. بستن حسابهای دائم:
– مانده همه حسابهای دائمی (دارایی، بدهی، سرمایه) بسته میشود.
– این کار با بستانکار کردن مانده حسابهای بدهی و دارایی و بدهکار کردن مانده حساب سرمایه انجام میشود.
4.انتقال مانده به دوره مالی بعد:
– مانده حساب سود و زیان خالص، به عنوان سود یا زیان دوره مالی، به حساب دائمی منتقل میشود.
– مانده حساب سرمایه به عنوان افتتاحیه به دوره مالی بعد منتقل میشود.
5. صدور سند افتتاحیه:
– سند افتتاحیه برای نشان دادن انتقال مانده حسابهای دائم به دوره مالی بعد صادر میشود.
– این سند شامل جزئیات مانده حسابهای دائمی و موقت در پایان دوره مالی است.
با این روند، دوره مالی بسته شده و آماده برای شروع دوره مالی بعد میشود.
بستن حسابهای موقت درآمد و فروش با حساب خلاصه سود و زیان
شرح | بدهکار | بستانکار |
---|---|---|
درآمد و فروش | ** | |
خلاصه سود و زیان | ** |
بستن حساب موقت هزینه با حساب خلاصه سود و زیان
شرح | بدهکار | بستانکار |
---|---|---|
خلاصه سود و زیان | ** | |
هزینهها | ** |
در پاین بستن حسابهای موقت اگر مانده حساب خلاصه سود و زیان بستانکار باشد در این حالت مانده حساب خلاصه سود و زیان را بدهکار و حساب سود (زیان) انباشته را بستانکار در نظر میگیریم.
شرح | بدهکار | بستانکار |
---|---|---|
خلاصه سود و زیان | ** | |
سود (زیان) انباشته | ** |
و اگر مانده حساب خلاصه سود و زیان بدهکار شده باشد در اینجا مانده حساب خلاصه سود و زیان را بستانکار و حساب سود (زیان) انباشته را بدهکار درنظر میگیریم.
شرح | بدهکار | بستانکار |
---|---|---|
سود (زیان) انباشته | ** | |
خلاصه سود و زیان | ** |
از این فرآیند این است که با بستن حسابهای دائمی، دوره مالی به پایان میرسد و ترازنامه به شکل دقیقی نشان دهنده وضعیت مالی اتفاقات آخرین دوره مالی است. این اطلاعات ضروری برای تصمیمگیریهای مدیران و استفاده صحیح از منابع مالی واحد تجاری میباشد.