مالیات مستقیم، به مالیاتی گفته میشود که بر اساس درآمد شخص حقیقی یا حقوقی پرداخت میشود و معمولاً به صورت مستقیم از درآمد شخص کاسته میشود. در ایران نیز، مالیات مستقیم بر اساس قانون مالیات بر درآمدهای شخصی و شرکتها در ایران پرداخت میشود. این شامل مالیات بر درآمد، مالیات بر مالکیت، مالیات بر سود شرکتها و مالیات بر ارث میباشد. مقادیر مالیات مستقیم در ایران بسته به درآمد و سایر عوامل محاسبه میشود.
در ایران، مالیات بر درآمدهای شخصی به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم پرداخت میشود. مالیات مستقیم بر اساس درآمد حقیقی یا حقوقی که فرد یا شرکت در یک سال مالی به دست میآورد، تعیین میشود. این درآمد شامل درآمد حقوقی، درآمد از کسب و کار، درآمد سرمایهگذاری و سایر درآمدهای قابل محاسبه است.
برای محاسبه مالیات بر درآمد در ایران، از جدول مالیاتی استفاده میشود که شامل چندین بازه درآمدی با درصدهای مالیات مختلف است. در این جدول، با افزایش درآمد، درصد مالیات نیز افزایش مییابد. برای مثال، در سال 1400 (2021)، درآمدهایی که کمتر از 12 میلیون تومان در سال دارند، معاف از پرداخت مالیات هستند، و درآمدهایی که بیشتر از 180 میلیون تومان در سال دارند، با درصد 35 درصد مالیات مستقیم مواجه میشوند.
انواع مالیات مستقیم شامل چهار دسته زیر هستند:
۱. مالیات بر درآمد: این نوع مالیات بر اساس درآمد حقیقی و حقوقی شخصان و شرکتها در سال مالی قبل تعیین میشود. در این نوع مالیات، با افزایش میزان درآمد، درصد مالیات نیز افزایش مییابد.
۲. ئ: این نوع مالیات بر اساس سود شرکتها در سال مالی قبل تعیین میشود. مالیات بر سود، به عنوان یک منبع اصلی درآمد دولت در بسیاری از کشورها به شمار میرود.
۳. مالیات بر ارث: مالیات بر ارث بر املاک و مستغلاتی که به وراثت میرسند، تعیین میشود. مالیات بر ارث به منظور کاهش نابرابری اجتماعی و تامین منابع مالی دولت در بسیاری از کشورها اجرا میشود.
۴. مالیات بر دارایی: این نوع مالیات بر اساس ارزش داراییهایی مانند املاک، خودروها و سایر داراییهای ثابت محاسبه و اخذ میشود. در برخی کشورها، مالیات بر دارایی به عنوان یک منبع اصلی درآمد دولت به شمار میرود.
مالیات بر درآمد، به مالیاتی گفته میشود که بر اساس درآمد حقیقی یا حقوقی پرداخت میشود. مالیات بر درآمد به عنوان یکی از منابع اصلی درآمد دولت در بسیاری از کشورها استفاده میشود،
در این نوع مالیات، با افزایش درآمد، درصد مالیات نیز افزایش مییابد. در بسیاری از کشورهای پیشرفته، از سیستم مالیاتی پیشرفته و چندگانه استفاده میشود تا با محاسبه درآمدهای مختلف هر شخص، مالیات مناسب برای هر قشر محاسبه شود و فشار مالیاتی بر دوش افراد با درآمدهای پایین کاهش یابد.
مالیات بر سود شرکتها
مالیات بر سود شرکتها، به مالیاتی گفته میشود که بر اساس سود حاصل از فعالیت شرکتها پرداخت میشود. سود شرکتها، درآمدی است که بعد از کسر هزینههای مربوط به فعالیت شرکت، به دست میآید.
مالیات بر سود شرکتها، به عنوان یکی از منابع اصلی درآمد دولت در بسیاری از کشورها استفاده میشود. این نوع مالیات، با هدف جمع آوری درآمدهای لازم برای تأمین بخش عمومی و پرداخت هزینههای مختلف دولتی از جمله ساخت و ساز، بهداشت، آموزش و …، اجرا میشود.
مالیات بر ارث:
مالیات بر ارث، به عنوان یکی از انواع مالیات مستقیم میباشد، پس از وفات فردی که داراییهایی را به وراثان خود وصیت کرده است، از میراث آن فرد به عنوان درآمد دریافت میشود. میزان مالیات بر ارث در تعدادی از کشورها بر اساس ارزش خالص میراث دریافتی و همچنین نسبتی که به وراثان ارث داده شده، محاسبه میشود.
هدف از اعمال مالیات بر ارث، جمعآوری درآمد برای دولت و تامین بودجه عمومی است. با این حال، این مالیات در بسیاری از کشورها، مورد انتقاد قرار گرفته است، زیرا به نوعی مالیات بر دوباره درآمد است. همچنین، در برخی موارد، وراثت داراییها به وراثان کمک کننده در زندگی اقتصادی آنها میتواند بسیار مهم باشد و از مالیات بر ارث باید به درستی استفاده شود.
مالیات بر دارایی:
مالیات بر دارایی ، به عنوان یکی از انواع مالیاتها، بر اساس ارزش داراییهای یک شخص در نظر گرفته میشود. این مالیات معمولاً برای تامین بودجههای دولت و ارائه خدمات عمومی به جامعه به کار میرود.
مالیات بر دارایی ممکن است به صورت مستقیم یا غیرمستقیم اعمال شود، به عنوان مثال در برخی کشورها، مالیات بر دارایی به عنوان مالیات بر اموال و مالکیت ثبت شده در دفاتر ثبت املاک و مستغلات اعمال میشود. در برخی دیگر از کشورها، مالیات بر دارایی به عنوان مالیات بر ارزش خالص داراییهای یک فرد شامل محصولات، ماشینآلات، داراییهای مالی و سایر داراییها محاسبه میشود.